Je hebt er vast al weleens over gehoord: ad libs.

Sommige zangers verheffen het tot kunstvorm en doen duizelingwekkende dingen met hun stem.

Wat houdt het precies in en hoe kun je deze versieringen leren zingen?

Lees verder en ontdek hoe je kunt leren om ad libs te integreren in je zang.

Wat zijn ad libs?

Ad lib is een term uit het Latijn en een afkorting van ‘ad libitum’, dat ‘naar believen’ betekent. Het houdt in dat je binnen een muziekstuk vrij improviseert. Ad libs worden ook wel ‘riffs’ genoemd.

Het zijn variaties, loopjes die gebaseerd zijn op de melodie van het lied. Het is een soort van acrobatiek met je stem.

Ad libs gebruiken in het zingen kan een mooie toevoeging zijn aan een lied. Het kan dynamiek en emotie brengen en je kunt er heerlijk mee improviseren om zo je eigen stempel te drukken op een nummer.

Bij het gebruik van ad libs varieer je in woorden of klanken én in de noten die je kiest.

Ad libs nadoen

Luister naar hoe je favoriete artiesten ad libs zingen. Zangeressen als Beyoncé, Ariana Grande en Christina Aquilera zijn voorbeelden hiervan.

Maar laat je niet ontmoedigen door deze doorgewinterde ad libbers. Je hoeft niet gelijk op hun niveau te improviseren!

Je kunt hun ad libs wel na proberen te zingen maar probeer de noten eerst eens goed te ontleden en op te delen in stukjes. Weet welke melodie je exact zingt. Deel een langere ad lib die je wilt nadoen of zelf produceren op in kleine stukjes (treden van de trap).

Maak het ‘staccato’, dus zing de noten eerst los van elkaar, langzaam. Vervolgens verbind je de noten met elkaar en zing je het loopje wat sneller.

Houd goed in de gaten vanuit welke noot je vertrekt en glijdt niet te snel naar beneden of boven. Geef de eerste noot goed aan voordat je alle kanten opschiet. Dus niet het trapje afglijden maar trede voor trede.

Vervolgens ga je kijken of je zelf ook ad libs kunt verzinnen binnen liedjes.

Welke woorden of klanken gebruik je bij ad libs?

Kies een (deel van een) niet al te ingewikkeld nummer uit dat geschikt is om op te kunnen improviseren. Improviseer tussen 2 coupletten in, in een tussenstukje of richting het einde tijdens een refrein.

Zing niet mee met het origineel maar gebruik een karaoke (instrumentale) versie.

Belangrijk wanneer je begint met improviseren is: hou het simpel. Een eenvoudige ‘oeh’, ‘yeah’, ‘woow’ of ‘hmm’ werkt altijd en iedereen kan het.

Verder kun je korte zinnetjes of woorden gebruiken die in het nummer voorkomen. Bijvoorbeeld de titel van het liedje. Of woorden uit het refrein. Denk aan veel voorkomende woorden als ‘I love you, I miss you, you broke my heart’, enz.

Welke noten zing je in je ad libs?

Je gebruikt vooral noten uit de toonladder/toonsoort van het liedje. Noten uit het akkoord dat op dat moment klinkt. Je past je eigenlijk steeds aan aan het nieuwe akkoord.

Meestal begin je op de grondtoon, terts, kwint en/of de septieme van de toonsoort. Een beetje kennis van muziektheorie kan dus nooit kwaad als je ad libs wilt leren zingen.

Dat klinkt ingewikkeld als je hier niks of weinig van weet!

Maar gelukkig is het zo dat, zolang je niet toondoof bent, je hersenen je automatisch sturen naar een toon die past in de toonsoort. Net zoals je hersenen woorden die verkeerd of onvolledig zijn gespeld vanzelf corrigeren.

Je mag dus vertrouwen op je muzikale gevoel en – gehoor!

Natuurlijk kun je dan alsnog noten zingen die niet passen in de toonladder. Je zal dan waarschijnlijk vervolgens vanzelf naar de toon glijden die meer past.

Het kan ook goed zijn dat niet-toonladder eigen noten een spannend en apart effect geven. Dus wees ook niet bang dat het per definitie vals gaat klinken als je een keer van het geijkte pad gaat.

Een ad lib of improvisatie kan vertrekken vanuit een noot die een variatie is op de bestaande melodie.

Kies dus bijvoorbeeld een hogere of lagere noot dan waar je normaal op begint en zing vanuit daar verder. Het kan goed werken om op te bouwen in de hoogte; je noten op te stapelen naar de hoogte toe. Zo bouw je een spanning op.

De timing van je ad libs

Een logische start voor het zingen van ad libs is tijdens de rusten in de muziek. Die vul je als het ware op met je zangversiersels.

Denk aan gospel waarin één zanger de lead heeft en improviseert, dus ad libs zingt, en het koor leidt of juist volgt. Het koor herhaalt vooral en de leadzanger improviseert.

Er wordt bijvoorbeeld een refrein gezongen en na elke zin zing jij vervolgens de ‘echo’, maar dan met een net andere melodie.

Of jij bent juist degene die begint en elke keer volgt een regel van het refrein. Dit leiden of volgen kan ook afgewisseld worden.

Ook kun je jouw ad libs deels door het refrein heen zingen. Je kunt bijvoorbeeld ook 1 noot op een ‘oehh’ lekker lang aanhouden terwijl het refrein klinkt.

Heb geduld en maak plezier

Belangrijk is om te blijven oefenen en te proberen. Dit geldt natuurlijk voor alle (zang)doelstellingen die je opstelt voor jezelf.

Neem jezelf zoveel mogelijk op als je aan het onderzoeken en experimenteren bent. Zo kun je terugluisteren welke keuzes je hebt gemaakt. Je kunt dan als je wilt bepaalde keuzes gaan vastleggen.

Blijf een tijdje met hetzelfde nummer bezig. Hoe vertrouwder je wordt met de melodie en structuur van een lied, hoe makkelijker het improviseren wordt. Ook kun je op een gegeven moment beter herkennen welke variaties je al gedaan hebt.

Als je eenmaal met één liedje hebt geoefend dan kun je deze principes ook toepassen bij andere nummers.

Wellicht ben je dan ook toe aan zogenaamde ‘runs’; ook een vorm van een ad lib. Hierbij ga je met enorme vaart van een hoge noot naar een lage of andersom. Dit doe je trapsgewijs, bijvoorbeeld op een ‘oeh’.

Overigens kun je ook na veel oefening nog weleens de plank misslaan. Dat is inherent aan het improviseren. Maar dat maakt het ook uitdagend en spannend.

Tot slot over ad libs

Als je (nog) niet goed bent in ad libs zingen, betekent dat absoluut niet dat je geen goede zanger bent!

Veel zangers gebruiken ad libs te pas en te onpas. Een lied kan zo z’n puurheid en eenvoud verliezen.

Ad libs zingen moet je wel een beetje kunnen doseren, is mijn mening. Het moet ook niet alleen voor het ‘effect’ gedaan worden en een soort maniertje worden.

Een professionele zangdocent kan jou coachen en begeleiden bij het verrijken van je zang met ad libs. Hij of zij kan je elke keer gelijk feedback geven of iets werkt. Dit kan een fijne stok achter de deur zijn in aanvulling op de zelfstudie die je thuis doet!